کد مطلب:18863 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

بدترين بلايي كه كافران و منافقان، دچار آن مي​شوند، چيست؟

كافر و منافق همواره در شكّ و ترديدند و هيچ بلايي بدتر از اين نيست كه انسان سرگردان باشد. خداوند سبحان در تبيين عذاب منافقان و كفار مي​فرمايد «فَهُم في رَيْبهم يَتَردَّدُون» توبه/45 [اينها در شكشان سرگردانند و راه خروج ندارند.] همواره در يك مدار بسته دور مي​زنند.



كسي كه راه را مي​شناسد مردّد نيست؛ از آن راهي كه آمده بر مي​گردد. ولي كسي كه به راه آشنا نيست، بيراهه مي​رود، لذا بر مي​گردد، دوباره حركت مي​كند، اين ردّ مكرّر را ترديد مي​گويند. و ردّ مكرر در اثر نابينايي است. كافر و منافق چون راه را نمي​بينند همواره در شك بوده و عمري را در عذاب ترديد مي​گذرانند. در همان مدار بسته شك مكرّر، از سمتي به سمت ديگر حركت مي​كنند و به نتيجه نمي​رسند.



تعبير ديگر قرآن كريم اين است كه دلهاي آنان گرفتار ترديد است «إِلّا أَن تَقطع قُلوبُهم» توبه/110، اين قلب، بسته، نا آشنا و سرگردان است، مگر آنكه دل تكه تكه و تقطيع بشود. قلب كافر و منافق همواره گرفتار عذاب اليم است و نمي​داند به چه كسي تكيه كند؛ از اين رو خداي سبحان در نقل بيان رسول خدا مي​فرمايد «فَأَين تَذهَبون» تكوير/26 [كجا مي​رويد؟] راه غير از اين است. اين آيه نشانه آن است كه انسان عبادت كننده هدف دارد و راه را بلد است و به مقصد هم مي​رسد. و انساني كه اهل عبادت نيست، نه راه را بلد است، نه هدف دارد و نه مي​داند به كدام سمت برود؛ لذا رسول خدا مي​فرمايد «فأين تذهبون» كجا مي​رويد؟



خداي سبحان رسولش را ستوده مي​فرمايد من پيامبري را فرستادم كه هم هدف دارد و راه بلد است «وَالنَّجم إِذا هَوي * ما ضَلَّ صاحِبُكم و ما غَوي» نجم/1 و 2 [سوگند به ستاره وقتي كه به شما نزديك شده و نور مي​دهد، رهبر و پيامبر شما نه گرفتار غوايت و ضلالت است و نه بي​هدف.] چون ضلالت بي​راهي است. و كسي كه نمي​داند چه كند بي​هدف است؛ و آن كس كه مي​داند چه كند اما راه را بلد نيست ضالّ و گمراه است. مانند مسافري كه مي​داند بايد به سمت مكّه حركت كند و هدفش زيارت كعبه است پس او هدف دارد؛ ولي راه را بلد نيست. كسي كه بايد راهنماي او باشد هم بايد از هدف او با خبر باشد و هم راه آن هدف را بشناسد. انسان چون مسافري است كه عوالمي را پشت سر گذاشته و عوالمي را پيش رو دارد؛ هم هدف دارد و هم راه. انسان كامل هم هدف را مي​شناسد هم راه را مي​داند و آن، كسي نيست جز امام و پيغمبر كه بايد رهبري مردم را به عهده بگيرد.



انسان مؤمن، چون هدف و راهي مشخص دارد مطمئن و راحت است بدون اينكه سرگردان باشد. قرآن مؤمنان را مي​ستايد و در جنگها وقتي از آنان ياد مي​كند، مي​فرمايد «فَأَنزلَ السَكينة عَليهم و أَثابَهم فَتحاً قَريباً» فتح/18 يا «أَنزل السَكينَتة في قُلوب المُؤمنين» فتح/4. پيامبر و مؤمنان را با سكونت و طمأنينه و آرامش مي​ستايد. پس مؤمن در سكونت و آرامش و كافر در ترديد است. انسان مردّد آرام ندارد و به مقصد هم نمي​رسد.

---

آية الله جوادي آملي


حكمت عبادات